SOZW – Stimuleringsfonds voor Zorg en Welzijn in Zeist
De Stichting Ondersteuning Zorg en Welzijn komt voort uit twee voormalige ‘kruisverenigingen’ in Zeist. Wat waren dit voor verenigingen? Een korte historie.
Vanaf het begin van de 20e eeuw werden in heel Nederland plaatselijke verenigingen opgericht die zich richtten op voorkomen van ziekte en op het verplegen en verzorgen van zieke mensen thuis. Het was een reactie op de vaak armoedige en gezondheidsbedreigende omstandigheden waarin mensen moesten leven.
Het begrip ‘Maatschappelijke Gezondheidszorg’ deed zijn intrede. Dit ter onderscheiding van de geneeskundige zorg. Het waren vooral verpleegkundigen (“wijkzusters”) en later ook ziekenverzorgenden die werkten bij de plaatselijke kruisverenigingen. Hun draagvlak onder de plaatselijke bevolking was groot. Begin jaren ’70 van de vorige eeuw was ongeveer 80% van de bevolking lid van een plaatselijke kruisvereniging.
In de verzuilde samenleving die Nederland zo lang heeft gekenmerkt, waren er in sommige gemeenten drie verschillende kruisverenigingen werkzaam. Het Groene Kruis (algemeen), Het Oranje Groene Kruis (protestants-christelijk) en het Wit-Gele Kruis (rooms-katholiek). Alle plaatselijke verenigingen hadden een eigen bestuur, kenden een eigen ledenvergadering en waren aangesloten bij de eigen landelijke koepel.
In de loop van de tijd gingen de kruisverenigingen steeds meer taken uitvoeren. Naast wijkverpleging en de consultatiebureaus voor zuigelingen en kleuters werden er ook krukken en rolstoelen uitgeleend. Ook werkten er diëtistes en werd er GVO (Gezondheidsvoorlichting en Opvoeding) gegeven.
Per 1 januari 1980 kwam er een einde aan de kruisverenigingen-oude stijl. Vanaf deze datum werd deze maatschappelijke zorg betaald vanuit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). Het lidmaatschap van een kruisvereniging was niet langer noodzakelijk, al kon men wel lid blijven. Alleen leden konden gebruik maken van het zgn aanvullend pakket. Dit bestond vooral uit cursussen.
De overgang naar de AWBZ leidde in de maatschappelijke gezondheidszorg een enorm proces van schaalvergroting in. Er ontstonden Regionale Kruiswerk Organisaties. Deze namen de taken en het personeel van de lokale kruisverenigingen over. Later zijn ook deze organisaties weer verder gefuseerd tot (boven)regionale, soms zelfs landelijk werkende thuiszorgorganisaties.
De lokale kruisverenigingen hoefden in 1980 niet al hun middelen over te dragen aan de AWBZ. Een deel ervan (15%) mochten de kruisverenigingen zelf behouden. Deze middelen waren tot stand gekomen door contributies van de leden, maar ook door legaten.
In Zeist waren, vooruitlopend op de overheveling van financiering naar de AWBZ, het Groene Kruis en het Oranje Groen Kruis al in 1977 gefuseerd tot Vereniging Kruiswerk Zeist.
Het ‘niet-AWBZ gebonden deel’ van het vermogen van deze Vereniging vormt de bron waaruit de SOZW is ontstaan.
De historische achtergrond verklaart ook waarom de SOZW- Stimuleringsfonds voor Zorg en Welzijn in Zeist – statutair alleen werkzaam is voor de bevolking van de gemeente Zeist.
